Ułożenie i korzystanie ze sztućców zgodnie z savoir-vivre

W tym artykule przyjrzymy się zasadom savoir-vivre dotyczącym używania sztućców podczas posiłku. Dowiesz się, jak prawidłowo układać sztućce na stole, jak korzystać z nich w zależności od serwowanych dań, jak trzymać je podczas jedzenia, a także jak unikać częstych błędów i faux pas. Zapraszamy do lektury!

Podstawowe zasady ułożenia sztućców na stole

Ułożenie sztućców na stole jest istotnym elementem przygotowania do eleganckiego posiłku. Zgodnie z zasadami savoir-vivre, sztućce powinny być ułożone w określony sposób, który ułatwia korzystanie z nich podczas jedzenia. Poniżej przedstawiamy podstawowe zasady ułożenia sztućców na stole:

• Widelce umieszcza się po lewej stronie talerza, z zębami skierowanymi do góry. Jeśli na stole znajduje się kilka widelców, powinny być ułożone w kolejności od zewnątrz do wewnątrz, zgodnie z kolejnością dań, do których będą używane.
• Noże kładzie się po prawej stronie talerza, ostrzem zwróconym w stronę talerza. Podobnie jak w przypadku widelców, noże powinny być ułożone w kolejności od zewnątrz do wewnątrz, zgodnie z kolejnością dań.
• Łyżki umieszcza się po prawej stronie noży, z wyjątkiem łyżki do zupy, która może być ułożona na zewnątrz, jeśli zupa jest pierwszym daniem.
• Sztućce do deseru (łyżeczka i widelec) umieszcza się na górze talerza, równolegle do siebie, z rączkami skierowanymi na przeciwległe strony.

Po zakończeniu posiłku, sztućce powinny być ułożone równolegle do siebie na talerzu, z rączkami skierowanymi w stronę godziny 4:20. Taki sposób ułożenia sygnalizuje kelnerowi, że zakończyliśmy posiłek i talerz może zostać zabrany.

Sztućce a kolejność dań – jak to działa?

Korzystanie z sztućców w zależności od serwowanych dań może być nieco skomplikowane, zwłaszcza podczas eleganckich kolacji. Kluczem do opanowania tej sztuki jest zrozumienie, że sztućce są ułożone w kolejności, w jakiej będą używane podczas posiłku. Poniżej przedstawiamy zasady korzystania z sztućców w zależności od kolejności dań:

• Przystawki: Jeśli na stole znajdują się sztućce do przystawek, powinny być one ułożone na zewnątrz, po obu stronach talerza. Widelczyk do przystawek będzie najbardziej zewnętrznym widelcem po lewej stronie, natomiast nóż do przystawek będzie najbardziej zewnętrznym nożem po prawej stronie.
• Zupa: Jeśli zupa jest serwowana jako pierwsze danie, łyżka do zupy powinna być ułożona na zewnątrz, po prawej stronie noży. Jeśli zupa jest serwowana jako drugie danie, łyżka do zupy powinna być ułożona wewnątrz, po prawej stronie noży.
• Danie główne: Sztućce do dania głównego powinny być ułożone najbliżej talerza. Widelczyk do dania głównego będzie po lewej stronie talerza, natomiast nóż do dania głównego będzie po prawej stronie talerza.
• Deser: Sztućce do deseru powinny być ułożone na górze talerza, równolegle do siebie, z rączkami skierowanymi na przeciwległe strony. Łyżeczka do deseru będzie po prawej stronie, a widelec do deseru po lewej stronie.

Podczas jedzenia, zaczynamy korzystać z najbardziej zewnętrznych sztućców i idziemy w kierunku talerza, zgodnie z kolejnością serwowanych dań. Po zakończeniu każdego dania, używane sztućce powinny zostać ułożone na talerzu, zgodnie z zasadami opisanymi wcześniej.

Jak prawidłowo trzymać sztućce podczas jedzenia

Trzymanie sztućców w odpowiedni sposób jest kluczowe dla eleganckiego i wygodnego spożywania posiłków. Oto kilka podstawowych zasad dotyczących trzymania różnych sztućców zgodnie z zasadami savoir-vivre:

• Noże – Nóż powinien być trzymany w prawej dłoni (dla osób praworęcznych) lub w lewej dłoni (dla osób leworęcznych). Uchwyt noża powinien być umieszczony między kciukiem a palcem wskazującym, a reszta palców powinna obejmować rękojeść. Ostrze noża powinno być zwrócone w kierunku talerza.
• Widelce – Widelce powinny być trzymane w dłoni przeciwnej do tej, w której trzymamy nóż. Uchwyt widelca powinien być umieszczony między kciukiem a palcem wskazującym, a reszta palców powinna obejmować rękojeść. Widelce powinny być używane zębami do góry, chyba że używamy ich do nacinania jedzenia, wtedy zęby powinny być zwrócone w dół.
• Łyżki – Łyżki powinny być trzymane w dłoni przeciwnej do tej, w której trzymamy nóż. Uchwyt łyżki powinien być umieszczony między kciukiem a palcem wskazującym, a reszta palców powinna obejmować rękojeść. Łyżka powinna być używana w taki sposób, aby jej wewnętrzna część była zwrócona w dół.

Warto również pamiętać o kilku dodatkowych zasadach dotyczących trzymania sztućców podczas jedzenia:

• Nie należy opierać się na łokciach podczas jedzenia, gdyż jest to uważane za niegrzeczne. Dłonie powinny być oparte na krawędzi stołu, a sztućce trzymane w sposób opisany powyżej.
• Podczas jedzenia nie powinno się machać sztućcami ani gestykulować nimi, gdyż może to być niebezpieczne i nieeleganckie.
• Jeśli chwilowo przestajemy jeść, sztućce powinny być ułożone na talerzu w taki sposób, aby ich końcówki dotykały siebie nawzajem, a rękojeści wystawały poza krawędź talerza. W ten sposób sygnalizujemy, że nie zakończyliśmy jeszcze posiłku.

Zasady korzystania ze sztućców podczas jedzenia zupy

Jedzenie zupy może być nieco skomplikowane, jeśli chcemy przestrzegać zasad savoir-vivre. Oto kilka wskazówek, jak prawidłowo korzystać z łyżki podczas jedzenia zupy:

• Kierunek mieszania – Zupa powinna być mieszana delikatnymi ruchami łyżki, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Mieszanie zupy w przeciwnym kierunku może być uważane za niegrzeczne.
• Zanurzanie łyżki – Łyżka powinna być zanurzana w zupie w taki sposób, aby jej wewnętrzna część była zwrócona w dół. Następnie należy delikatnie przesunąć łyżkę wzdłuż brzegu talerza, aby pozbyć się nadmiaru zupy. Dopiero potem można podnieść łyżkę do ust.
• Chłodzenie zupy – Jeśli zupa jest zbyt gorąca, należy poczekać chwilę, aż ostygnie. Nie wolno dmuchać na zupę ani mieszać jej szybkimi ruchami, gdyż jest to uważane za nieeleganckie.
• Resztki zupy – Jeśli na dnie talerza pozostaje niewielka ilość zupy, można delikatnie przechylić talerz w stronę siebie, aby ułatwić sobie zebranie resztek łyżką. Należy jednak robić to dyskretnie i unikać głośnego wydobywania ostatnich kęsów zupy.

Podczas jedzenia zupy warto również pamiętać o kilku dodatkowych zasadach savoir-vivre:

• Nie należy chodzić z talerzem z zupą w ręku, gdyż może to prowadzić do rozlania zupy na ubranie lub na innych gości.
• Jeśli zupa jest podawana jako przystawka, po jej zjedzeniu należy odłożyć łyżkę na specjalnym podstawku lub na talerzu, na którym podano zupę. Nie wolno kłaść łyżki na obrusie ani na stole.
• Jeśli zupa jest podawana jako danie główne, po jej zjedzeniu łyżkę można odłożyć na talerzu, na którym podano zupę, z rękojeścią wystającą poza krawędź talerza. W ten sposób sygnalizujemy, że zakończyliśmy posiłek.

Sztućce do deseru – kiedy i jak ich używać

Desery są nieodłącznym elementem wielu uroczystych posiłków, a zgodnie z zasadami savoir-vivre, do ich jedzenia stosuje się specjalne sztućce. Wyróżniamy przede wszystkim łyżeczki deserowe, widelczyki deserowe oraz nożyki deserowe. Ich użycie zależy od rodzaju podawanego deseru, a także od indywidualnych preferencji. Poniżej przedstawiamy kilka podstawowych zasad dotyczących korzystania ze sztućców do deserów.

• Łyżeczki deserowe – są nieco mniejsze od tradycyjnych łyżek stołowych i służą do jedzenia deserów o konsystencji płynnej lub półpłynnej, takich jak budy, musy czy galaretki. Łyżeczkę trzymamy w prawej dłoni, a podczas jedzenia należy unikać zanurzania jej całkowicie w deserze, aby nie brudzić rąk.
• Widelczyki deserowe – mają krótsze i szersze zęby niż widelce stołowe, co ułatwia jedzenie deserów o konsystencji stałej, takich jak ciasta czy tarty. Widelczyk trzymamy w lewej dłoni, a nożyk deserowy (jeśli jest potrzebny) w prawej. Deser kroimy na małe kawałki, które następnie podnosimy widelczykiem do ust.
• Nożyki deserowe – są mniejsze i cieńsze od noży stołowych, a ich ostrze jest zaokrąglone, co ułatwia krojenie delikatnych deserów. Nożyk deserowy trzymamy w prawej dłoni, a widelczyk deserowy (jeśli jest potrzebny) w lewej. Deser kroimy na małe kawałki, które następnie podnosimy widelczykiem do ust.

Specjalistyczne sztućce – do czego służą?

W zależności od rodzaju serwowanych potraw, na stole mogą pojawić się również specjalistyczne sztućce, które ułatwiają jedzenie konkretnych dań. Choć nie są one niezbędne podczas codziennych posiłków, warto znać ich przeznaczenie i umieć z nich korzystać podczas bardziej uroczystych okazji. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów specjalistycznych sztućców oraz ich zastosowanie.

• Noże do ryb – charakteryzują się szerokim, płaskim ostrzem, które ułatwia oddzielanie mięsa ryby od ości. Nóż do ryb trzymamy w prawej dłoni, a specjalny widelec do ryb (z dwoma zębami) w lewej. Ostrzem noża delikatnie oddzielamy mięso od ości, a następnie podnosimy je widelcem do ust.
• Widelce do ostryg – mają trzy zęby, które ułatwiają wydobywanie mięsa ostrygi z muszli. Widelec do ostryg trzymamy w prawej dłoni, a muszlę ostrygi przytrzymujemy lewą. Zębami widelca delikatnie oddzielamy mięso od muszli, a następnie podnosimy je do ust.
• Łyżki do kawioru – wykonane są zazwyczaj z materiałów, które nie reagują z kawiorem, takich jak kość, szkło czy plastik. Łyżką do kawioru nakładamy niewielką ilość kawioru na podanie, np. na blini, a następnie podnosimy je do ust. Ważne jest, aby nie używać metalowych łyżek do kawioru, gdyż mogą one wpłynąć na jego smak.

Zasady korzystania z serwetki podczas posiłku

Podczas eleganckiego posiłku serwetka pełni ważną rolę, zarówno pod względem estetycznym, jak i praktycznym. Właściwe korzystanie z serwetki jest istotnym elementem savoir-vivre, dlatego warto znać podstawowe zasady związane z jej używaniem.

• Ułożenie serwetki na kolanach: Na początek, po usiądzeniu przy stole, należy delikatnie złożyć serwetkę na pół i ułożyć ją na kolanach. Serwetka powinna być ułożona w taki sposób, aby jej złożona krawędź była skierowana w stronę talerza, a otwarta krawędź w stronę użytkownika. W przypadku serwetek materiałowych, należy unikać energicznego rozwijania czy potrząsania nimi.
• Ocieranie ust: Serwetka służy do delikatnego ocierania ust podczas posiłku. Aby to zrobić, należy delikatnie przycisnąć serwetkę do ust, unikając przecierania czy szorowania. Po użyciu serwetki, powinna ona zostać ponownie złożona i ułożona na kolanach. Warto pamiętać, że serwetka nie służy do wycierania rąk, nosa czy czyszczenia sztućców.
• Zakończenie posiłku: Po zakończeniu posiłku, serwetkę należy złożyć w sposób niedbały, ale uporządkowany, i odłożyć na lewo od talerza. Nie należy jej zwijać w rulon czy składać w oryginalny sposób, w jaki była podana na początku posiłku.

Częste błędy i faux pas związane z korzystaniem ze sztućców

W trakcie eleganckiego posiłku łatwo o nieporozumienia czy błędy związane z korzystaniem ze sztućców. Aby uniknąć faux pas, warto znać najczęstsze pomyłki i wiedzieć, jak ich unikać.

• Niewłaściwe ułożenie sztućców: Podstawowym błędem jest niewłaściwe ułożenie sztućców na stole. Warto pamiętać, że sztućce powinny być ułożone zgodnie z kolejnością dań, a ich końcówki powinny być równoległe do siebie i skierowane w stronę talerza.
• Niewłaściwe trzymanie sztućców: Trzymanie noża, widelca czy łyżki w niewłaściwy sposób może być odbierane jako brak kultury stołowej. Należy pamiętać, aby trzymać sztućce pewnym, ale niezbyt mocnym uchwytem, a palec wskazujący powinien być oparty na grzbiecie noża czy widelca.
• Używanie niewłaściwych sztućców do danego dania: Korzystanie z niewłaściwych sztućców, np. noża do ryb zamiast noża do mięsa, może być odbierane jako brak znajomości zasad savoir-vivre. Warto zwrócić uwagę na specjalistyczne sztućce i wiedzieć, do jakich dań są przeznaczone.
• Przekładanie sztućców z ręki do ręki: W kulturze europejskiej uważa się za nieeleganckie przekładanie sztućców z ręki do ręki podczas jedzenia. Należy unikać tej praktyki, trzymając nóż w prawej ręce, a widelec w lewej.

Unikanie tych błędów pozwoli na swobodne uczestniczenie w eleganckich posiłkach i wykazanie się dobrą kulturą stołową. Warto zatem znać zasady savoir-vivre i stosować je na co dzień.